کوسه ها،مبنعی از رازهای سلامتی
نکات بسیار زیاد و مهمی درباره کوسه‌ها وجود دارند که کمتر کسی از آن‌ها آگاه است. توانایی ذاتی کوسه‌ها در بهبود سریع زخم‌ها، فقط یکی از ویژگی‌های این شکارچی‌های دریایی محسوب می‌شود. کوسه‌ها ندرتا به سرطان مبتلا می‌شوند و حتی در مقابل عفونت‌ها و بیماری‌ها مقاومت می‌کنند. درحالی که بیشتر مردم جهان از کوسه‌ها می‌ترسند، اما محققان همواره از غضروف کوسه‌ها به امید درمان سرطان‌ها، آرتریت، پسوریازیس و بیماری دیابت استفاده کرده‌اند. با این‌که مدارک و شواهد کمی از این کاربردها حمایت می‌کنند، اما محققان هرگز از بررسی‌های خودشان دست برنداشته‌اند.
دکتر محمود شیوجی (متخصص ژنتیک و مدیر مرکز مطالعات Save Our Seas Shark) می‌گوید: اکتشافات معدودی درباره سیستم ایمنی و ترکیبات خاص در جسم کوسه داشته‌ایم که امیداوریم برای انسان‌ها نیز کاربرد داشته باشند. هنوز چیزهای زیادی وجود دارند که می‌توانیم از این مهره‌داران باستانی یاد بگیریم.
دکتر جنیفر اشمیت (متخصص زیست‌شناسی مولکولی، متخصص ژنتیک و مدیر بخش علوم و تحقیقات درShark Research Institute)، این مساله را تایید می‌کند که مطالعه درباره کوسه‌ها در مراحل اولیه است، اما روند رو‌به‌رشدی را طی می‌کند و پتانسیل‌های زیادی را نشان می‌دهد.
بهبود زخم‌ها
به‌گفته دکتر اشمیت، وال‌کوسه‌ها (Whale sharks) معمولا از آسیب‌های شدید در ناحیه پشت خودشان رنج می‌برند که به علت برخورد با پروانه‌های قایق‌ها ایجاد می‌شوند. پس غیرعادی نیست که کوسه‌ای را با زخم بزرگی در ناحیه پشتش ببینیم. با این‌حال، همین زخم‌های عمیق و بزرگ هم در عرض ۶ ماه بهبود پیدا می‌کنند و بعد از گذشت یک سال واقعا به‌سختی مشاهده می‌شوند. این قابلیت بهبود سریع در کنار قابلیت ذاتی کوسه‌ها برای مقاومت در مقابل بیماری‌ها و عفونت‌ها، فوق‌العاده برای محققان اهمیت دارند. در همین راستا، تیم مطالعاتی دکتر شیوجی درحال طبقه‌بندی ژنوم کوسه هستند. او می‌گوید: ما درحال تلاش هستیم تا بفهمیم که دقیقا چه چیزی، کوسه را به چنین موجود خاصی تبدیل کرده است. بررسی قابلیت بهبود سریع نیز در دستور کار ما قرار دارد.
دکتر اشمیت می‌گوید با بررسی ژن‌هایی که کوسه‌ها برای بهبود زخم‌ها استفاده می‌کنند، دانشمندان می‌توانند داروهایی بسازند که ژن‌های تسریع‌کننده التیام را فعال و ژن‌های آهسته‌کننده التیام را غیرفعال کند. درحال حاضر هم نوعی محصول التیام‌بخش زخم‌ها در بازار وجود دارد که از قابلیت ویژه کوسه‌ها ساخته شده است. این محصول با نام Omnigraft، حاوی غضروف کوسه، سیلیکون و کلاژن گاو است. سازمان و غذا و داروی آمریکا (U.S. FDA) نیز اعتبار این محصول را برای درمان سوختگی‌های شدید و زخم پای دیابتی تایید کرده است.
اسکوالامین: جنگجوی ضد سرطان و ضد میکروب
کبد کوسه دارای ترکیب خاصی به نام اسکوالامین است که خاصیت‌های ضدویروسی و ضدباکتریایی دارد. محققان درحال آزمایش روی اسکوالامین هستند تا توانایی آن را برای مقابله با انواع عفونت‌های باکتریایی ارزیابی کنند. مطالعات دیگری هم نشان داده‌اند که اسکوالامین می‌تواند از شکل‌گیری رگ‌های خونی خاصی جلوگیری کند که تومورهای سرطانی را تغذیه می‌کنند و در رشد آن‌ها نقش دارند. درحال حاضر، مکمل‌های حاوی اسکوالامین به‌عنوان مکمل غذایی به فروش می‌رسند، اما توسط U.S. FDA تایید نشده‌اند. مطالعات مختلف هم تاکنون ثابت نکرده‌اند که مکمل‌های خوراکی حاوی اسکوالامین می‌توانند با عفونت‌ها و سرطان‌ها مبارزه کنند.
آنتی‌بادی‌های IgNAR: جنگجوهای ضد سرطان
نوعی آنتی‌بادی به نام IgNAR در پیکر کوسه وجود دارد که شاید روزی بتواند با سرطان‌ها مقابله کند. این آنتی‌بادی دارای خاصیت‌های ویژه‌ای است که می‌تواند درمان هدفمند سرطان را برای دانشمندان امکان‌پذیر سازد. آنتی‌بادی IgNAR می‌تواند خیلی راحت‌تر از روش‌های درمانی دیگر به درون سلول‌های سرطانی رخنه کند.
ژن‌های سازگاری‌پذیر
دو ژن در پیکر کوسه‌ها وجود دارند که می‌توانند دلیل قدرتمند بودن سیستم ایمنی‌شان و قابلیت مقاومت در مقابل سرطان‌ها را در آن‌ها روشن کنند. این دو ژن، انواع مشابهی در افراد مبتلا به سرطان‌های پستان، کولون و پروستات دارند. البته محققان تاکید می‌کنند که این یافته‌های خاص، نباید کسی را به خوردن گوشت کوسه برای درمان یا پیشگیری از ابتلا به سرطان ترغیب کند.
پوست کوسه برای سطوح بیمارستانی
ماده‌ای که شبیه به پوست کوسه عمل می‌کند و می‌تواند در مقابل ارگانیسم‌های زنده مقاومت کند، امروزه به‌عنوان یکی از پوشش‌های بهداشتی برای سطوح بیمارستانی به فروش می‌رسد. هدف از این ابتکار، کاهش رشد باکتری‌ها و کاهش شانس ابتلا به عفونت‌های خطرناک در بیماران بستری‌شده است.
پروتئین کوسه برای مقابله با فیبروزیس
دانشمندان استرالیایی توانسته اند نسخه انسانی از پروتئین کوسه به نام i-body بسازند. مطالعات اولیه روی نمونه‌های حیوانی نشان داده‌اند که i-body، التهاب و ضخامت بافت‌های ریه را در افراد مبتلا به فیبروزیس ریوی کاهش می‌دهد. این ترکیب می‌تواند به مقابله با بیماری‌های دیگر، مانند مشکلات کبدی و مشکلات ناحیه چشم، نیز کمک کند.
